Nhận định Tần_Mục_công

Khổng Tử – nhà tư tưởng, triết học lỗi lạc người nước Lỗ cuối thời Xuân Thu, có lần được Tề Cảnh Công hỏi: "Ngày xưa Tần Mục Công nước nhỏ, ở nơi hẻo lánh, nhưng tại sao lại làm được nghiệp bá?". Khổng Tử đáp:

“Nước Tần tuy nhỏ, nhưng chí của nó lớn. Tuy nó ở nơi hẻo lánh nhưng chính trị của nó đúng đắn. Nhà vua thân hành cử Bách Lý Hề cho làm đại phu dùng ông ta từ chỗ bị trói, nói chuyện với ông ta ba ngày rồi trao chính sự cho ông ta. Nếu làm như thế thì nghiệp vương cũng có thể làm được, chứ nghiệp bá vẫn còn nhỏ đấy.”
— Khổng Tử

Trong bộ Sử ký nổi tiếng soạn vào đời Hán Vũ Đế, thái sử Tư Mã Thiên viết nhận xét về Tần Mục công[2]:

“Tần Mục công mở mang đất nước, miền đông chinh phục nước Tấn lớn, miền tây xưng bá với Nhung Di, công lao thế mà vẫn không được làm minh chủ chư hầu, cũng là đúng thôi. Khi qua đời thì bỏ dân lại, bắt lương thần tuẫn táng theo. Dù vua trước có mất đi cũng còn lưu lại đức tốt làm phép tắc cho đời sau, cớ gì lại cướp lấy người hiền tài, bầy tôi giỏi được trăm họ yêu mến để bắt chôn theo. Bởi vậy có thể biết rằng nước Tần không thể thêm chuyến chinh đông được.”
— Tần Mục công